GölTürkiye'de toplam yüz ölçümünün yaklaşık yüzde birini göller oluşturmaktadır. Oluşum bakımından çeşitlilik gösteren bu göllerin sayısı iki yüzden fazladır. Ayrıca, ülkede çok sayıda baraj gölü de bulunmaktadır. Gölün tanımını yaptıktan sonra farklı göl çeşitlerini açıklayacağız. Göl TanımıGöl, karaların üzerindeki çanaklarda biriken, genellikle tektonik ve volkanik olaylar sonucu oluşan, etrafı toprakla çevrili, derinliği ve genişliği olan, tatlı veya tuzlu su kütlelerinden oluşmuş su birikintisidir. Göller, kapalı havzalarda su biriktiren durgun su kütleleridir. Yerin altından ve yüzeyden gelen sularla beslenir ve tatlı, acı, tuzlu veya sodalı olabilirler. Bu farklılıkların sebepleri şunlardır:
Beslenme kaynağı iyi olan göller, fazla sularını bir göl ayağı yardımıyla denizlere döker. Bu tür göllere açık havza denir ve suları genellikle tatlıdır. Örnekler: Beyşehir Gölü, Eğirdir Gölü, Ulubat ve Manyas gölleri. Sularını dışarıya dökemeyen göllerin suyu ise tatlı değildir; acı veya tuzludur ve bunlar kapalı havza olarak adlandırılır. Örnekler: Acıgöl, Tuz Gölü ve Burdur Gölü. Bazı göllerin suyu ise sodalıdır. Bu durum, volkanik alanlarda oluşan göllerde görülür. Örnek: Van Gölü. Göl ÇeşitleriGöller, bulundukları çanaklara göre iki ana başlık altında toplanır: 1) Set Gölleri, 2) Yerli Kaya Gölleri. 1) Set Gölleri:Set göllerinin oluşumunda genellikle bir vadinin ön kısmının herhangi bir setle örtülmesi ve bu setin arkasında suyun birikmesi rol oynar. Set gölleri de kendi içinde çeşitlilik gösterir: A) Alüvyon Set Gölleri:Örnekler: Eymir, Mogan, Çamiçi, Uzungöl ve Köyceğiz. B) Heyelan Set Gölleri:Örnekler: Tortum, Sera, Abant, Borabay, Yedigöller. Özellikle Karadeniz Bölgesi'nde yaygındır. C) Volkanik Set Gölleri:Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'nde yaygındır. Örnekler: Van, Haçlı, Balık, Erçek, Nazik, Çıldır. D) Kıyı Set Gölleri:Örnekler: Büyükçekmece, Küçükçekmece, Durusu Gölü, Akyatan Gölü. E) Baraj Set Gölleri:Örnekler: Fırat, Dicle, Aras, Seyhan, Ceyhan, Kızılırmak, Yeşilırmak, Sakarya, Manavgat, Göksu, Gediz, Büyük Menderes. F) Moren Set Gölleri:Örnekler: Büyük Esir, Büyük Ayı. 2) Yerli Kaya Gölleri:İç ve dış güçlerin etkisiyle kendiliğinden oluşan çanakların su ile dolması sonucu meydana gelen göllerdir. A) Tektonik Göller:Örnekler: Tuz Gölü, Akşehir, Eber, Ulubat, Manyas, İznik, Sapanca, Hazar. B) Karstik Göller:Örnekler: Burdur, Eğirdir, Beyşehir, Kestel. C) Krater Gölleri:Örnekler: Nemrut, Meke, Isparta, Acıgöl. D) Buzul Gölleri:Örnek: Kaçkar Dağları'nın yukarısındaki küçük göller. |
.jpg "Victoria Gölü Oluşumu ve Özellikleri")
Göllerin tatlı, tuzlu veya sodalı olmasının sebepleri nelerdir? Göl ayağına sahip olmak, göllerin su kalitesini nasıl etkiler? Ve bu farklılıklar hangi iklim şartlarıyla ilişkilidir?
Cevap yazKemaleddin, göllerin tatlı, tuzlu veya sodalı olmasının sebeplerini anlamak için birkaç faktörü dikkate almak gerekir:
1. Kaynak Suyu: Göllerin beslenme kaynakları, suyun kimyasal bilesenlerini belirler. Tatlı su gölleri genellikle dağlardan gelen eriyik kar suyu veya yeraltı su kaynaklarıyla beslenir. Tuzlu ve sodalı göller ise çevredeki kayaçlardan gelen minerallerle zenginleşir.
2. Buharlaşma: Yüksek buharlaşma oranları, suyun mineral konsantrasyonunu artırır. Kurak ve yarı kurak iklimlerde, buharlaşma tatlı suyu azaltır ve tuzlu ya da sodalı göllerin oluşumuna sebep olur.
3. Göl Ayağı: Göl ayağına sahip olmak, yani gölün suyu dışarıya taşıyan bir çıkışının olması, göl suyunun yenilenmesini ve kalitesinin korunmasını sağlar. Çıkışı olmayan göller ise, mineral birikimi nedeniyle daha tuzlu veya sodalı olabilir.
4. İklim Şartları: Nemli iklimler, tatlı su göllerinin oluşumunu desteklerken, kurak ve yarı kurak iklimler tuzlu ve sodalı göllerin oluşumuna yatkındır. Yağış miktarı ve sıcaklık, buharlaşmayı etkileyen temel faktörlerdir.
Umarım bu bilgiler sorularına cevap verebilmiştir. Sevgiler.