Van Gölü, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alır ve Türkiye'nin en büyük gölüdür. Araştırmacılara göre Van Gölü'nün oluşumu buzul çağının ortalarına, günümüzden yaklaşık 200.000 yıl öncesine dayanır. O zamanlar Dünya'da tabiat bugünkü gibi değildi. Volkanik patlamaların neden olduğu duman ve su buharı Dünya atmosferinde kalın bir tabaka oluşturarak Güneş ışınlarının Dünya'yı ısıtmasına engel oluyordu. Güneş'in ışığını alamayan Dünya, giderek daha da soğuk bir hal alırken, yüzey şekillerinde de önemli değişiklikler oluyordu. Bu şekil değişikliklerinden Van Gölü civarı da nasibini aldı.

Yapılan bilimsel çalışmalara göre, volkanik patlamaların yoğun olduğu buzul çağı dönemlerinde Van Gölü'nün kuzeyinde yer alan volkanik dağlar da harekete geçti. Gölün kuzeyinde yer alan Süphan Dağı ile kuzey batısında yer alan Adıyaman sınırları içindeki Nemrut Dağı'nın patlaması sonucu ortaya çıkan lavlar, Van ve Muş Çukurları'nı doldurdu. Lavların yoğunluğu ile dağlar arasında doğal setler oluştu ve bu setler Van Gölü'nün su tutmasına neden oldu. Bilimsel sınıflandırmaya göre Van Gölü, kapalı havza ve volkanik set gölüdür.

Van Gölü adını doğusundaki Urartu Krallığı'nın başkenti olan Van ilinden alır. Eski adı Tuşpa olan yerleşim yeri, M.Ö. 10. yüzyıl ve M.Ö. 8. yüzyıllarda gölün doğu kısmında kurulmuştur. Önemli tarihi eserlerden biri olan Van Kalesi şehrin batısında görülmeye değer bir güzelliktedir. Göl sahillerinde birçok Ermeni manastırı ve kilise kalıntıları bulunur. Bunlardan günümüze kadar ayakta kalabilen en önemli eser, Van Gölü içinde bulunan Akdamar Adası'ndaki Kutsal Haç Kilisesi'dir. Ermeni Kralı Gagik Artzruni tarafından 915-925 yıllarında yaptırılmıştır. Kesme siyah volkanik taştan yapılan kilise duvarlarında kutsal kitaplardan alıntılar ve Hava, Davut ve Golyat, Yunus ve Balina hikayeleri bulunur.

Yerel halk tarafından Van Denizi olarak adlandırılan Van Gölü, doğu-batı ve kuzey-güney dağlarının arasında kaldığından çok çeşitli koyların oluşumu görülür. Soda yoğunluğu bakımından Dünya'nın en sodalı gölü kabul edilir. Su türleri sodalı ve tuzludur. Gölün kapalı havza oluşu, göl suyunun buharlaşarak tuz oranının yükselmesine ve alkali oranının artmasına neden olmuştur. Van Gölü'nün tuzlu suyu göldeki canlı çeşitliliğini azaltmaktadır.

Araştırmacılara göre gölde; 36 tür zooplankton (hayvan hücreli), 103 tür fitoplankton bulunur. Göldeki tek balık türü inci kefalidir.

Çarpanak, Adır, Kuş ve Akdamar adası göl içerisinde bulunan adalardır. Adaların tarihi ve turistik açıdan önemi büyüktür, adalar sit alanı ilan edilmiştir. Akdamar Adası'nda Ermeni kilisesi bulunur. Akdamar Kilisesi, yakın zamana kadar ibadete kapalıyken, 2010 yılından itibaren Türkiye tarafından restore edilerek ayine açılmıştır.

Van Gölü çevresi yerleşim alanları şu şekilde oluşmuştur:

Etrafındaki yerleşim yerlerinde dinlenme tesisleri bulunur, yat gezileri düzenlenir. Gölün çevresinin tarih ve doğa turizmine uygun olmasına rağmen turizm bu bölgede istenilen seviyede değildir. Diğer bilgiler aşağıya çıkarılmıştır.

Göl içerisinde büyük küçük birçok ada bulunmaktadır. Karasu Deltası, Dönemeç Deltası, Bendimahi Deltası ve Ahlat sazlıklarında ördek ve kuşlar kuluçkaya yatarlar. Van Gölü Martısı ve Yaz Ördeği sazlıkların daimi sahipleridir. Ayrıca gölün kuzey batısında yer alan Nurşun Gölü de yine kuşların uğrak yeridir.

Göl içerisinde yaşadığına inanılan efsanevi yaratıktır. 1889 tarihli İstanbul Saadet gazetesinde yer aldığına göre, bu yaratıkla ilgili efsaneler oldukça eskiye dayanmaktadır. Bugüne kadar 1000'e yakın kişinin canavarı gördüğünü beyan etmesi, araştırmacıları bu bölgeye sevk etmiştir. Ancak yapılan bilimsel araştırmalara göre gölde farklı herhangi bir yaratığa rastlanmamıştır. Son zamanlarda çıkarılan canavar haberlerinin turizmi canlandırma amaçlı olduğu düşünülmektedir.

Van ile Tatvan arasında faaliyet gösteren feribot, Türkiye'nin en büyük feribotudur ve 49 deniz mili hızla gitmektedir. Feribota yerel halk tarafından "Ferivan" adı verilmiştir. Asıl amacı tren vagonu taşımak olan feribot, Tatvan ile Van arasında demiryolu görevi de görür. Tatvan'dan aldığı tren vagonlarını Van'a getirir ve tren istasyonunda raylara yerleştirerek Türkiye-İran demir yolunun devamı sağlanır. Feribotların kalkış saatleri tam olarak belli olmamakla birlikte, yolcu ve yük kapasitesi dolduğunda hareket ettiği bildirilmiştir. Kesin olan, TCDD tarafından haftada üç kez tren seferi düzenlendiğinden feribota binmek için tren seferini beklemek gerektiğidir. Feribot ile 4,5 saatte Tatvan ya da Van'a gidebilirsiniz.

Haritada Van Gölü